Komponowanie obrazu fotograficznego

Zadanie wspomagające przy opracowaniu fotoreportażu

oprac. W.Kowalewski na podstawie Matuszewski - Zbiór ćwiczeń z fotografii 

Komponowanie obrazu fotograficznego oznacza układanie w płaszczyźnie obrazu jego elementów. W rozumieniu kompozycyjnym elementem obrazu może być punkt, linia lub plama. Wzajemne ułożenie tych elementów na obrazie decyduje o kompozycji geometrycznej obrazu.

Do zadania proszę przygotować aparat fotograficzny.

Ćwiczenie polega na wykonaniu szeregu zdjęć ilustrujących podstawowe zasady kompozycji obrazu fotograficznego.

A.     Rozmieszczenie jednego elementu w płaszczyźnie obrazu.

Proszę wykonać dwa zdjęcia ilustrujące zasadę rozmieszczenia jednego elementu na obrazie: 

• w sposób centralny, 
• w jednym z punktów mocnych obrazu.

Chcąc wyeksponować pewien element w obrazie można go rozmieścić centralnie. Jest to kompozycja najprostsza ale jednak bardzo prymitywna (rys. 1). Już w starożytności Heron podał inną zasadę akcentowania elementu w obrazie przez umieszczenie go w punkcie mocnym. Zasadę wyznaczania punktów mocnych w kadrze podano na (rys. 2)

Rys. 1. Kompozycja centralna

Rys 2. Umieszczenie obrazu w punkcie mocnym

Proszę pamiętać, że w kadrze prostokątnym istnieją 4 punkty mocne i każdy z nich jest jednakowo eksponowany i jednakowo dobrze nadaje się do umieszczenia w nim elementu obrazu. Jeżeli elementem obrazu jest linia a nie plama można ją  tak poprowadzić w obrazie aby łączyła dwa punkty mocne:

• równolegle do ramki obrazu (rys. 3)
• po przekątnej (rys. 4)

 Rys 3. Komponowanie linii przez połączenie punktów mocnych

Rys 4. Zasad kompozycji przekątnej

Proszę wykonać zdjęcia ilustrujące zasady rozmieszczania linii jako elementu obrazu.

B.      Rozmieszczenie dwóch elementów w obrazie.

Zazwyczaj w obrazie występuje więcej niż jeden element. Wzajemne ułożenie dwóch elementów tworzy już bardziej  skomplikowany układ kompozycyjny.

Jeżeli w obrazie znajdują się dwie linie to można je rozmieścić w taki sposób, aby łączyły i przecinały się w punkcie mocnym. Punkt przecięcia dwóch linii obrazu nazywamy punktem węzłowym. W klasycznej kompozycji obrazu najlepiej jest jeżeli punkt węzłowy pokrywa się z mocnym punktem (rys. 5).

Rys. 5. Zasada komponowania dwóch linii

Proszę wykonać zdjęcie ilustrujące sposób komponowania ze sobą dwóch linii tak aby punkt węzłowy pokrywał się z punktem mocnym. Jeżeli w obrazie występuje linia i plama to można je ułożyć w taki sposób, aby linia łączyła dwa punkty mocne a plama zajmowała trzeci punkt mocny (rys. 6). Proszę wykonać zdjęcie ilustrującą tę zasadę kompozycji. Oczywiście kompozycję można wzbogacić również drugą plamą umieszczając ją w czwartym punkcie mocnym tak jak to zaproponowano na rysunku (rys. 6). Jeżeli na obrazie występują dwie plamy to można je komponować w taki sposób aby zajmowały dwa punkty mocne. Istotne wtedy staje się zagadnienie równowagi kompozycji obrazu. Powiadamy, że obraz jest zrównoważony jeżeli w danej jego części nie występuje skupienie plam jasnych lub ciemnych.

Rys. 6. Zasada komponowania linii i plami

Na rysunku (rys. 7) pokazano obraz zrównoważony i niezrównoważony zbudowany z tych samych elementów.

Rys. 7. Równowaga kompozycyjna w obrazie

Proszę wykonać zdjęcie ilustrujące zasadę komponowania dwóch plam przy zachowaniu równowagi kompozycyjnej – zob. rys. 8.

 Rys. 8. Komponowanie dwóch plam z zachowaniem równowagi kompozycyjnej

C.      Zasada kierunku.

W kompozycji dużą rolę odgrywa kierunek komponowania elementów obrazu. Kierunek od lewej do prawej uważany jest za kierunek naturalny natomiast od prawej do lewej za kierunek wsteczny (powrotny). Zasadę kierunku łatwo tłumaczy klasyczny przykład z drogą prowadzącą do lasu i z lasu. Przykład ten ilustruje obrazek (rys. 9)

Rys. 9. Zasada kierunku naturalnego i wstecznego w obrazie

Proszę wykonać zdjęcie ilustrujące zasadę kierunku naturalnego w obrazie. Zdjęcie ilustrujące zasadę kierunku wstecznego uzyskamy kopiując to samo zdjęcie obrócone w poziomie.

D.     Rytm w obrazie

Kilkukrotne powtórzenie tego samego elementu w obrazie nosi w kompozycji nazwę rytmu. Powtarzające się elementy mogą występować w różnych odległościach lub odległościach zmieniających się w określony sposób. W dotychczas omówionych przykładach rytm występuje na rysunkach (rys. 3, rys. 4). Proszę wykonać zdjęcie ilustrujące zasadę rytmu w obrazie (rys. 10).

Rys. 10. Zasada rytmu w obrazie

W oparciu o przytoczone zasady kompozycji i w miarę poznawania nowych zasad można układać sobie samodzielne coraz trudniejsze ćwiczenia pozwalające na utrwalenie w pamięci podstawowych zasad układania elementów obrazu